جنگ روسیه و ژاپن (۱۹۰۴ میلادی)

جنگ روسیه و ژاپن (به انگلیسی: Russo-Japanese War) (۱۹۰۴-۱۹۰۵) تخاصم نظامی شدیدا خونینی بود که به علت جاه طلبی‌های امپریالیستی دو دولت رقیب در منچوری و کره درگرفت .

جنگ رسما بر سر مالکیت شهر پورت آرتور و شبه جزیره لیائودونگ و خط آهن از پورت آرتور به هاربین درگرفت.پورت آرتور بندری استراتژیک در جنوب شرق آسیا بود که روس‌ها ظاهراً آن را از چین اجاره کرده بودند. روس‌ها با احداث یک پادگان بزرگ در پورت آرتور و ایجاد یک ناوگان جنگی عملاً پورت آرتور را به پایگاه استراتژیک خود برای اداره شرق آسیا، مبدل کرده بودند. در ۱۰ فوریه ۱۹۰۴ دریاسالار توگو قهرمان ملی ژاپن، با حمله ای غافلگیرکننده سه رزمناو روسی را در این بندر غرق کرد و ستون فقرات نیروی دریایی روسیه را در شرق آسیا در هم شکست. اکنون پورت آرتور کاملاً در محاصره بود. پادگان پورت آرتور نیرویی متجاوز از ۵۰ هزار نظامی را در خود جای داده بود و این نیرو پیروزی بر ژاپن را آسان می کرد.

 حذف ناوگان دریایی روسیه در شرق چین، ژاپن حاکم بلامنازع منطقه دریایی مذکور شد و تنها راه خروج از بن بست برای روس‌ها، اعزام ناوگان عظیم دریای بالتیک بود. این ناوگان مخوف که قدرت استراتژیک روسیه محسوب می شد، مرکب از ۱۲۰ ناو عظیم زره پوش ، ۹ رزمناو و ۱۲ اژدرافکن و ده‌ها کشتی تدارکاتی بود. اگرچه برای رسیدن این نیرو حداقل ۴ ماه زمان نیاز بود...

تسلیم پادگان روسیه
نیروهای قدرتمند روسیه در تمام روزهای نوامبر و دسامبر ۱۹۰۴ با مهاجمان ژاپنی جنگیدند . نبردهای چندماه باعث مرگ ۸ هزار روس و زخمی شدن ۱۵ هزار نفر دیگر شد و این به معنای از بین رفتن نیمی از مدافعان بود. دوم ژانویه ۱۹۰۵ زمانی که فرمانده روس از رسیدن هرگونه کمکی قطع امید کرد تسلیم بی قید و شرط را پذیرفت.
نبرد موکدن
نظامیان ژاپنی پس از تصرف پورت آرتور، در ۱۰ مارس ۱۹۰۵ به شهر موکدن در ایالت منچوری چین حمله کردند . نبرد سنگینی آغاز شد. ۱۴۲ هزار کشته حاصل این نبرد مرگبار بود. سرانجام، روس‌ها به رغم از دست دادن ۹۲ هزار سرباز خود مجبور به ترک این شهر مهم منچوری شدند. اکنون ژاپن در خشکی به طور کامل روس‌ها را شکست داده بود. باقی مانده دفاع روس‌ها در جزیرهٔ ساخالین نیز درهم شکسته شد و در ۳۰ ژوئیه ۱۹۰۵ شهر الکستاندروسک تسلیم نیروهای ژاپن شد. ژاپن تنها یک گام دیگر تا فرمانروایی شرق آسیا فاصله داشت.
نبرد تسوشیما
ناوگان عظیم روسیه در ۲۷ مه ۱۹۰۵ به آبهای کره رسید. دریاسالار روسیه وارد تنگه تسوشیما شد. توگو فرمانده ژاپنی منتظر روس‌ها بود. در دریای متلاطم آن روز نام او جاودانه گشت زیرا روس‌ها را برای همیشه از داشتن یک نیروی دریایی درجه اول محروم کرد. ناگهان، روس‌ها خود را در مواجهه با ۱۲ زره پوش دریایی ، ۱۶ رزمناو ، ۶۵ اژدرافکن دیدند. نبردی مرگبار درگرفت که طرفین ۴۸ ساعت به روی یکدیگر آتش باریدند اما نتایج به گونه ای شگفت آور متفاوت بود. درحالی که ژاپنی‌ها تنها یک کشتی کوچک و ۱۱۳ ناوی از دست دادند، روس‌ها ۵ هزار ناوی و ۲۰ فروند کشتی خود را نابود شده دیدند و ناگزیر به اسارت ۶ هزار ناوی و ۶ کشتی به ژاپنی‌ها تن دادند.
صلح روسیه و ژاپن 
۵ سپتامبر ۱۹۰۵ ژاپن و روسیه به دعوت تئودور روزولت در اوهایو پیمان آتش بس و صلح امضاء کردند. پورت آرتور، راه آهن جنوب منچوری و جزیرهٔ ساخالین به ژاپن واگذار شد و روسیه از ادعا در مورد کره و منچوری صرف نظر کرد. بدین ترتیب، ژاپن برای سه دهه مبدل به قدرت بی رقیب جنوب و شرق آسیا شد.